Δεν μπορώ να προσποιηθώ ότι δεν φοβάμαι.Αλλά το κυρίαρχο συναίσθημά μου είναι η ευγνωμοσύνη.
Εχω αγαπήσει και έχω αγαπηθεί.Μου δόθηκαν πολλά, και έχω δώσει κάτι ως αντάλλαγμα.
Εχω διαβάσει και ταξιδέψει και σκεφτεί και γράψει.
Είχα μια συνομιλία με τον κόσμο, την ιδιαίτερη συνομιλία των συγγραφέων και αναγνωστών.
Πάνω απ’ όλα, έχω υπάρξει ένα συνειδητό ον, ένα ¨σκεπτόμενο ζώο¨ πάνω σε αυτόν τον υπέροχο πλανήτη, και αυτό από μόνο του ήταν ένα τεράστιο προνόμιο και περιπέτεια.
Στις 30 Αυγούστου, ο μεταστατικός καρκίνος ,
¨πηρε τον 82χρονο Ολιβερ Σακς ¨.
Αυτοβιογραφικά τα δύο βιβλία του,
«Uncle Tungsten» και «On the move» .
Γεννηθηκε στο Λονδίνο το 1933 .
Σπουδασε Ιατρική, μια κι αυτή ηταν παρορμηση γονιδιακη.. Ο πατέρας του παθολόγος και η μητέρα του μια από τις πρώτες γυναίκες χειρουργούς της Βρετανίας, κόρη επιφανούς εβραϊκής οικογένειας.
Το θρησκευτικό συναίσθημα, εμπόδισε τη μητέρα του να αποδεχθεί την.. ομοφυλοφιλία του γιου της, γεγονός που έκανε τον ήδη εσωστρεφή Σακς να κλειστεί ακόμη περισσότερο στον εαυτό του.
Στον Νέο Κοσμο, ο Σακς θα¨ξεφυγει εντελως¨.Όμως συνερχεται σιγα-σιγα , πανισχυρα τα γονιδια
Το γράψιμο κρατά ημερολόγιο από την ηλικία των 14 ετών και οι ασθενείς, κυριαρχουν θεραπευτικα στη ζωή του.
Εζησε..Μια ζωή ¨μοναχική¨..που δεν τον εμποδισε να γινει.. ένας διάσημος συγγραφέας…με μια εντονη ικανοτητα στην περιγραφη της..πραγματικότητας.που είναι η ανθρώπινη ιατρική.
Το ειλικρινές ενδιαφέρον για τους ασθενείς του.
Μας περιγραφει γλαφυρα.. την ιατρική εξέταση,την ώρα που ο ίδιος προσπαθεί να καταλάβει τι συμβαίνει με τους ασθενείς του.
Μας καθοδηγεί στη βιβλιογραφία την οποία ο ίδιος αναζητεί προκειμένου να καταλάβει. Και στην πορεία μάς καθιστα κοινωνους στο ¨συμπάσχειν¨.
Γιατί είναι εξαιρετικός γιατρός ( ξανατονιζουμε τα γονιδια) Από αυτούς που ο καθενας θα ήθελε στην ¨ανάγκη¨.
Είναι ο γιατρός που εχει μελετησει τους παλαιότερους, αλλά και νεότερους συναδελφους του.
Είναι ο γιατρός που ξέρει να χρησιμοποιεί την τεχνολογία, αλλά βασίζεται στη αισθητηριο του για να βαλει σε διάγνωση. Και το καλύτερο, αποδεχεται ότι κάθε ασθενής είναι μοναδικός,όπως μοναδικό είναι το DNA του και η προσωπική του ιστορία.
Αξιζει να διαβασετε τον ¨Χαμένο Ναυτικο¨του The Lost Mariner, που περιγράφεται στο βιβλίο του
Ο άνθρωπος που μπέρδεψε τη γυναίκα του με ένα καπέλο.
Πρόκειται για έναν ασθενή 49 ετών που ¨καταληγει¨ στον οίκο ευγηρίας, όπου ο Σακς παρακολουθεί ασθενείς του, και αδυνατεί να αυτοεξυπηρετηθεί, οντας ανοϊκος,με σύγχυση και αδυναμία προσανατολισμού.
Ο¨ηρωας¨του, ήταν ένας εγκάρδιος άνθρωπος που είναι σε θέση να δώσει λεπτομερείς πληροφορίες για τη ζωή του …μέχρι την ηλικία των 19 ετών. Ολες οι αναμνήσεις του μετά το 1945, που ο Τζίμι υπηρετούσε στο Ναυτικό, έχουν χαθεί..
Η εξέταση αποκαλύπτει ότι ο Τζίμι πάσχει από…το σύνδρομο ¨Κόρσακοφ¨που προκύπτει από την κατάχρηση του αλκοόλ και στην περίπτωση του Τζίμι είναι ιδιαίτερα βαρύ.
Εχει ξεχασει τα παντα..και αδυνατεί να συγκρατήσει για περισσότερο από μερικές στιγμές οτιδήποτε συμβαίνει στο παρόν.
Αναγνωρίζει τον αδελφό του όταν έρχεται να τον επισκεφτεί (αν και θεωρεί ότι δείχνει γερασμένος πριν την ώρα του!), αλλά δεν αναγνωρίζει τις αδελφές νοσοκόμες που τον φροντίζουν καθημερινά.
Ο γιατρός που συμπάσχει, θέλει να βοηθήσει τον Τζίμι που είναι ..αξιαγάπητος, γρήγορος και ευφυής, ώστε να είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι δεν μπορεί να βοηθηθεί.
Αλλά κανείς από εμάς δεν είχε ποτέ ξανασυναντήσει, ούτε καν φανταστεί τέτοια δυνατή αμνησία…Εκτός από την αποστολή των.. σημάτων Μορς που.
Ο Σακς αναρωτιέται τι έχει απομείνει από.. την ψυχή αυτού του ανθρώπου, και παίρνει την απάντησή του όταν ο Τζίμι παρακολουθεί την Κυριακάτικη Λειτουργία:
«Ημουν συγκινημένος, βαθύτατα συγκινημένος και εντυπωσιασμένος καθώς διαπίστωσα μια ένταση και μια σταθερότητα της προσοχής και της συγκέντρωσης τις οποίες δεν είχα ξαναδεί σε αυτόν και για τις οποίες δεν τον είχα ικανό. Τον παρακολούθησα να γονατίζει και να λαμβάνει τη Θεία Κοινωνία και δεν είχα καμία αμφιβολία για την πληρότητα, την ολότητα της κοινωνίας, την τέλεια ευθυγράμμιση του πνεύματός του με το πνεύμα της λειτουργίας. Ηταν απολύτως απορροφημένος από το συναίσθημα.
Δεν υπήρχε αμνησία, ούτε σύνδρομο Κόρσακοφ.
Δεν φαινόταν στο έλεος ενός ελαττωματικού μηχανισμού.
Ηταν απορροφημένος με όλο τουτο είναι σε μια ενέργεια που ενείχε συναίσθημακαι νόημα σε μια οργανική συνέχεια και ενότητα,τόσο ενιαία που δεν επέτρεπε ρωγμές.
Στα εννέα χρόνια που ο Σακς έβλεπε τον Τζίμι, ο ασθενής του άρχισε να ασχολείται με την κηπουρική. Και ενώ αρχικά νόμιζε ότι δεν είχε ποτέ ξαναδεί τον κήπο στον οποίο εργαζόταν καθημερινά, βαθμηδόν γνωρίστηκε μαζί του τόσο ώστε ποτέ να μη χάνεται σε αυτόν, ενώ συνέχισε να μη βρίσκει το δωμάτιό του και να χάνεται στους διαδρόμους του ιδρύματος που τον φιλοξενούσε.
Ο Σακς κλείνει το κεφάλαιο σημειώνοντας:
«Ισως και να υπάρχει εδώ ένα φιλοσοφικό μαζί με το κλινικό μάθημα: ότι στο σύνδρομο Κόρσακοφ, ή στην άνοια, ή σε άλλες τέτοιες καταστροφές, όσο μεγάλη και αν είναι η οργανική βλάβη, παραμένει αμείωτη η πιθανότητα της επανένταξης μέσω της τέχνης, της συμμετοχής, του αγγίγματος του ανθρωπίνου πνεύματος, το οποίο φαίνεται να διατηρείται σε ό,τι αρχικά φαίνεται σαν μια απέλπιδα περίπτωση νευρολογικού ολέθρου».
Αν η κηπουρική έβγαζε τον Τζίμι από την άβυσσο της αμνησίας, στην περίπτωση του ανθρώπου που μπέρδεψε τη γυναίκα του μ… ένα καπέλο τον ρόλο αυτό έπαιξε η μουσική.
Ο ασθενής, σεβάσμιος καθηγητής μουσικής ακαδημίας, άρχισε να πάσχει από προσωπ-αγνωσία αδυναμία να αναγνωρίσει πρόσωπα ως αποτέλεσμα της καταστροφής τμημάτων του οπτικού φλοιού του εγκεφάλου.
Και ενώ χάιδευε τους πυροσβεστικούς κρουνούς που έπαιρνε για.. παιδιά και προσπαθούσε να φορέσει το πρόσωπο της συζύγου του για καπέλο, ο άνθρωπος αυτός Γινόταν Απολύτως Λειτουργικός Με Τη Μουσική Του.
Ετσι, όταν μετά την εξέταση ο Σακς ρωτήθηκε για τη διάγνωση, η απάντησή του ήταν η εξής:
«Δεν μπορώ να σας πω τι πάει στραβά, αλλά μπορώ να σας πω τι πάει καλά μαζί σας. Είστε ένας υπέροχος μουσικός και η μουσική είναι η ζωή σας. Αυτό που θα σύστηνα, σε μια περίπτωση σαν τη δική σας, είναι μια ζωή που αποτελείται από μουσική. Η μουσική υπήρξε το κέντρο της ζωής σας,τώρα πρέπει να γίνει το όλον».
Ο ασθενής ακολούθησε τη συμβουλή του και.. δίδασκε μουσική μέχρι το τέλος της ζωής του.Στο άρθρο του στους «Τimes» σημειώνει:
«Χαίρομαι από καρδιάς όταν συναντώ χαρισματικούς νέους ανθρώπους – ακόμη και αν πρόκειται για αυτόν που πραγματοποίησε τη βιοψία και διέγνωσε τις μεταστάσεις μου. Αισθάνομαι ότι το μέλλον είναι σε καλά χέρια».
Σε άρθρο του με αφορμή τα επικείμενα τότε 80ά γενέθλιά του έλεγε:
«Δεν ¨πιστεύω¨ και δεν έχω ..καμία επιθυμία για ύπαρξη μεταθανάτιας ζωής άλλης από εκείνη στις αναμνήσεις των φίλων μου και την ελπίδα ότι κάποια από τα βιβλία μου ίσως συνεχίσουν να «μιλούν» στους αναγνώστες μου μετά τον θάνατό μου».
Και σε ένα από τα τελευταία άρθρα του:
«Και τώρα, αδύναμος, με δυσκολία στην αναπνοή, με τους άλλοτε δυνατούς μυς μου να λιώνουν από τον καρκίνο, βρίσκω τις σκέψεις μου να πλανώνται όχι στο υπερπέραν και στο πνευματικό,αλλά στο τι σημαίνει να ζει κανείς μια καλή και αξιόλογη ζωή, να επιτυγχάνει ένα αίσθημα ειρήνης με τον εαυτό του.
Βρίσκω τις σκέψεις μου να τείνουν προς το Σάββατο, την ημέρα της ξεκούρασης, την έβδομη μέρα της εβδομάδας, και ίσως την έβδομη μέρα της ζωής, τότε που μπορεί κανείς να πει ότι η δουλειά του έχει ολοκληρωθεί και με ήσυχη τη συνείδηση να ξεκουραστεί»
σ.σ. Αν αναρωτιεστε..γιατι (αντ)εγραψα τα παραπάνω απ το Βημα. Η απαντηση είναι ότι στον ανθρωπο (σε κάθε ανθρωπο) κατά τη διαρκεια της ζωης του, του δινονται πολλες ευκαιριες να κατανοησει το (ή τα) μυστηρια της ¨ζωης¨…Αλλοτε με απλα σχηματα, αλλοτε με περιπλοκα..
Στον Ολιβερ δοθηκε μια τρανταχτη απόδειξη
( τουλαχιστον όπως ο ιδιος την περιγραφει..)
Ατυχως δεν την καταλαβε, διαφορετικα δεν θα ισχυριζονταν ότι ¨ ¨Δεν ¨πιστεύω¨ και δεν έχω ..καμία επιθυμία για ύπαρξη μεταθανάτιας ζωής άλλης από εκείνη στις αναμνήσεις των φίλων μου¨. Όμως κανεις δεν μπορει να προδικασει, ουτε να ξερει τι εγινε μεχρι τη στιγμη του θανατου του..
Χαιρετε.
