Η εορτή της Ζωοδόχου Πηγής στο βραχομονάστηρο της Αγίας Ελεούσης στο φαράγγι της Κλεισούρας, βορειοδυτικά του Μεσολογγίου, σε μια από τις ομορφότερες τοποθεσίες του Νομού Αιτωλοακαρνανίας.
Το απόγευμα της Πέμπτης 28 Απριλίου 2022 τελέσθηκε η ακολουθία του πανηγυρικού Εσπερινού χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου και Τοποτηρητού της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Ιεροθέου.
Ο Σεβασμιώτατος ανέπτυξε το θέμα:
Ο Ελεήμων,η Ελεούσα και οι ελεήμονες.
Αρχικά τόνισε ότι τελέσαμε τον Εσπερινό, όχι σε μια αγία γυναίκα με το όνομα Ελεούσα, αλλά στην Υπεραγία Θεοτόκο που αποκλήθηκε Ελεούσα για το φως που φαινόταν σε αυτό το σπήλαιο και την εικόνα της Παναγίας.
Για να καταλάβουμε την στοργή της Θεοτόκου και το έλεος του Χριστού πρέπει και εμείς να ελεούμε τον εαυτό μας, δηλαδή να τον προσανατολίζουμε στον αιώνιο προορισμό μας.
Κάποιος παρακάλεσε τον άγιο Αντώνιο να ευχηθεί για αυτόν. Και ο άγιος Αντώνιος του απάντησε:
οὐδέ ἐγώ σε ἐλεῶ, οὐδέ ὁ Θεός, ἐάν μη σπουδάσῃς καὶ αἰτήσῃ τόν Θεόν.
Κάποιος άλλος ερώτησε τον αββά Παμβώ να του πη έναν λόγο για να σωθεί. Και εκείνος με πολύ κόπο του απάντησε
Έτσι πρέπει να τηρούμε τις εντολές του Θεού γιια να αισθανόμαστε το έλεός Του, αλλά και να δείχνουμε ευσπλαχνία σε όλους για να βρούμε έλεος και παρρησία ενώπιον του Θεού, κατά τον λόγο του Χριστού
Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς στην ομιλία του για τα Εισόδια της Θεοτόκου, μας λεει ότι :
Ο άνθρωπος έχει σώμα, αισθήσεις, και
ψυχή που ζωοποιεί το συνημμένο σώμα.
Η ψυχή του διαθετει πέντε δυνάμεις :
Νουν, φαντασία, δόξα, διάνοια και αίσθηση.
Ο
νους και η αίσθηση είναι θα λέγαμε
οι ακραίες ενέργειες της ψυχής. Μεταξύ του νου και της αισθήσεως υπάρχουν τρεις ενέργειες :
Φαντασία,
Δόξα και Διάνοια.
Η φαντασία
έχει την αρχή της στην αίσθηση
και ενεργεί όταν απουσιάζουν τα
αισθητά πράγματα.
Η δόξα
προέρχεται από την φαντασία.
Η διάνοια
είναι η ενέργεια πού
ολοκληρώνει την δόξα, δηλαδή την γνώμη
πού σχηματίσαμε από αυτά πού φέρνουν οι
αισθήσεις μέσα μας.
Αυτό σημαίνει ότι βλέπουμε ένα αντικείμενο,
αμέσως το φανταζόμαστε, έπειτα αποκτούμε μία γνώμη γι' αυτό, το επεξεργάζεται η διάνοια και έτσι παράγεται η ανθρώπινη γνώση.
Ο νους
στην φυσική του κατάσταση είναι αυτοτελής
ουσία . Είναι ενεργητική από μόνη της και δεν υπάρχει κανένα σωματικό όργανο με αναφορα στον νου.
Ομως στην πτωτικήτου κατάσταση
συνδέεται με τις άλλες δυνάμεις της ψυχής.
Είναι φανερό ότι ή ανάλυση πού γίνεται από
τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά δείχνει
έναν άνθρωπο πού γνώρισε την
εσωτερική λειτουργία της ψυχής, με την νήψη και την προσευχή.
Αφού κάνει αυτή την ανάλυση των λειτουργιών της ψυχής, στην συνέχεια γράφει ότι ή Παναγία στα Άγια των Αγίων κατάλαβε ότι οι τέσσερεις δυνάμεις της ψυχής, δηλαδή η αίσθηση,η φαντασία,η δόξα και η διάνοια συνδέονται
στενά μεταξύ τους.
Από την αίσθηση
όλες οι πληροφορίες από τον αισθητό
κόσμο περνούν διαδοχικά από την φαντασία στην δόξα και καταλήγουν στην διάνοια.
Ο νους, όμως, στην φυσική του κατάσταση, είναι ανεξάρτητος από την αίσθηση, την
φαντασία, την δόξα και την διάνοια.
Εννοείται
ότι στην φυσική του κατάσταση, ο νους, είναι η μόνη δύναμη της ψυχής που δεν
έχει καμία σχέση και εξάρτηση από τις αισθήσεις του σώματος.
Από το βιβλίο Η ΑΓΙΑ ΓΝΩΣΗ της Ιεράς Μονής
Βατοπεδίου σελ. 534-535
Απόσπασμα από το θέμα
Η
ΠΑΝΑΓΙΑ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΟΝΑΧΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
Του Μητροπολίτη
Ναυπάκτου σε σύναξη της αδελφότητος της
Ιεράς Μονής Βατοπεδίου
Ο Λάζαρος, ήταν αδελφός της Μάρθας και της Μαρίας, και ζούσε στη Βηθανία, κοντά στα Ιεροσόλυμα.
Στο σπίτι τους είχε φιλοξενηθεί επανειλημμένα ο Χριστός, όταν περνούσε από την περιοχή, με κατεύθυνση προς την Ιερουσαλήμ.
Το θαύμα της Ανασυστασεως του Λαζάρου εξέγειρε τους Ιουδαίους και εβουλεύσαντο , ίνα αυτον αποκτείνωσιν.
Έτσι ο Λαζαρος διωκόμενος από τους Ιουδαίους καταφεύγει στη Κύπρο, όπου τον συναντούν οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας και τον χειροτονούν πρώτον επίσκοπο Κιτίου.
Το αρχαίο Κίτιο, η συγχρονη Λαρνακα, η πόλη του φιλοσόφου Ζήνωνος είχε τη μεγάλη τιμή να ευαγγελισθεί το λόγο της Αληθείας όχι από έναν απλό εργάτη του Ευαγγελίου αλλά από ένα προσωπικό φίλο του Κυρίου.
Σύμφωνα με τον Άγιο Επιφάνιο επίσκοπο Κωνσταντίας της Κύπρου (367-403), ο δίκαιος Λάζαρος έζησε άλλα τριάντα χρόνια μετά την έγερσή του.
Ο σκυθρωπός και αγέλαστος Λάζαρος
Οι παραδόσεις τον θέλουν σκυθρωπό και αγέλαστο κατά την παρούσα ζωή, και αυτό οφειλόταν στα όσα είχε δει κατά την τετραήμερη παραμονή του στον Άδη.
Οι ίδιες παραδόσεις αναφέρουν ότι δε γέλασε ποτέ στη ζωή του παρά μία φορά, όταν είδε κάποιον να κλέβει ένα πήλινο αγγείο και σχολίασε αποφθεγματικά:
το ένα χώμα κλέβει το άλλο.
Άλλη παράδοση συνδέει τον Άγιο με την Αλυκή της Λάρνακος σημερινή ονομασία του Κιτίου. Στη θέση της Αλυκής υπήρχε τον καιρό του Αγίου ένα μεγάλο αμπέλι.
Διερχόμενος μια μέρα από εκεί ο Άγιος, δίψασε και ζήτησε λίγο σταφύλι από τη γυναίκα-ιδιοκτήτη του αμπελιού.
Εκείνη αρνήθηκε και για να την τιμωρήσει, μετέτρεψε θαυματουργικά το τεράστιο αμπέλι σε αλυκή.
Η παράδοση αυτή επιβεβαιώνεται από τους εργάτες που συλλέγουν το αλάτι.
Ισχυρίζονται ότι σκάβοντας βρίσκουν ρίζες και κορμούς αμπελιού. Λέγεται μάλιστα, πως στο μέσο της αλυκής βρίσκεται πηγάδι με γλυκό νερό, γνωστό ως πηγάδι της ρκάς δηλ. της γριάς.
Ο Συναξαριστης της Κωνσταντινουπόλεως, σχετικά με αυτή την παράδοση, αναφέρει ότι τη λίμνη διεκδικούσαν δύο αδέλφια, οι οποίοι ήρθαν σε έντονη ρήξη για την κατοχή της.
Ο Άγιος διά προσευχής εξήρανε και εις άλατος φύσιν αυτήν επήξατο.
Στα Πάτρια του Αγίου Όρους γίνεται άμεση σύνδεση της Κύπρου και του Αγίου Λαζάρου με τη Θεοτόκο και τον Άθωνα.
Η μητέρα του Κυρίου, συνοδευομένη από τόν Ευαγγελιστή Ιωάννη, ήλθε στο Κίτιο, συνάντησε τον Άγιο Λάζαρο, στον οποίο μάλιστα δώρησε ωμοφόριο και επιμάνικα, ενώ στη συνέχεια επισκέφθηκε τόν Άθω.
Σύμφωνα πάντα με τον Συναξαριστή της Κωνσταντινουπόλεως, ο Άγιος ετάφη σε μαρμάρινη λάρνακα η οποία έφερε την επιγραφή:
Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος του Χριστού.
Η λάρνακα τοποθετήθηκε αργότερα σε έναν μικρό ναό.
Πέραν από την πληροφορία του αγίου Επιφανίου, σχετικά μέ τά τριάντα χρόνια της δεύτερης ζωής του Αγίου, η παλαιότερη, κατά τους ερευνητές, μαρτυρία για την παράδοση της παρουσίας του αγίου Λαζάρου στην Κύπρο αποδίδεται στον Άγιο Ιωάννη Ευβοίας, πρεσβύτερο και μοναχό του Πατριαρχείου Αντιοχείας (περι τό 744).
Ο Άγιος σε ομιλία του Εις τον τετραήμερον Λάζαρον αναφέρει:
Εμοι γάρ είρηκεν γέρων τις περι του μακαρίου Λαζάρου πληροφορηθείς από γραφης τών αυτου υπομνημάτων, ότι εν Κύπρω τη νήσω επίσκοπος γενάμενος και τόν του μαρτυρίου στέφανον υπέρ Χριστου ανεδήσατο τόν δρόμον τελέσας και την πίστην τηρήσας και συν τώ Χριστώ αιωνίως αγάλλεται.
Όπως γίνεται φανερό, γύρω στα 744 στον χώρο της Αντιοχείας είναι γνωστή και διαδεδομένη η παράδοση για τον Άγιο Λάζαρο.
Η πληροφορία για μαρτυρικό θάνατο του Αγίου είναι μοναδική και δεν συναντάται σε άλλους εκκλησιαστικούς συγγραφείς.
Η τριακονταετής παραμονή του αγίου Λαζάρου στον επισκοπικό θρόνο του Κιτίου είναι γνωστή και στον Άγιο Θεόδωρο το Στουδίτη (759-826), ο οποιος αναφέρει εις τας Κατηχήσεις του:
Λαζάρου του μακαριωτάτου εορτάζωμεν τα μνημόσυνα, μαλλον δέ τά εγέρσια, Λαζάρου εκείνου τά τριάκοντα έτη ζήσαντος, ώς ο λόγος, και επισκοπήσαντος μετά την ανάζησιν.
Η ανακομιδη και μετάθεση του ιερού λειψάνου του αγίου Λαζάρου από το Κίτιο στην Κωνσταντινούπολη, η οποία τιμάται από την Εκκλησία τη 17ην Οκτωβρίου, έγινε κατά το έτος 899/900 μετά από εντολή του αυτοκράτορος Λέοντος Στ΄ του Σοφού.
Η μετάθεση του λειψάνου περιγράφεται λεπτομερώς σε δύο πανηγυρικούς λόγους που εκφώνησε μπροστά στο ιερό λείψανο παρουσία του αυτοκράτορος ο μαθητής του Μεγάλου Φωτίου, μητροπολίτης Καισαρείας Αρέθας.
Στον πρώτο Λόγο, ο λόγιος κληρικός εκθειάζει το γεγονός της αφίξεως του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη, ενώ στο δεύτερο περιγράφει διεξοδικά την πομπή που σχηματίσθηκε, με τη συμμετοχή του αυτοκράτορα, για τη μεταφορά του λειψάνου από τη Χρυσούπολη στην Αγία Σοφία.
Ο Λέων Στ΄, ως αντάλλαγμα της μεταφοράς του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη, απέστειλε χρήματα και τεχνίτες στην Κύπρο, όπου έκτισαν το μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου, ο οποίος διατηρείται ως σήμερα στη Λάρνακα.
Εκτός τούτου οικοδόμησε μονή στην Κωνσταντινούπολη επ’ ονόματι του δικαίου Λαζάρου, όπου εναπόθεσε το ιερό λείψανο.
Στην ίδια μονή μεταφέρθηκε αργότερα από την Εφεσο και το λείψανο της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής.
Κατά τη βυζαντινή εποχή διατηρήθηκε το έθος να εκκλησιάζεται στη μονή κατά το Σάββατο του Λαζάρου, ο ίδιος ο αυτοκράτορας.
Το γεγονός αυτό υποδεικνύει ότι οι Κιτιείς δεν πρέπει να είχαν παραδώσει ολόκληρο το λείψανο στον αυτοκράτορα αλλά το μεγαλύτερο μέρος του. Εξάλλου και ο Αρέθας στους Λόγους του δέν αναφέρεται σε άφθαρτο σκήνωμα αλλά σε οστά και κόνιν.
Ο Λάζαρος ήταν φίλος του Χριστού και οι αδελφές του Μάρθα και Μαρία τον φιλοξένησαν πολλές φορές
Λίγες μέρες πρό του πάθους του Κυρίου ασθένησε ο Λάζαρος και οι αδελφές του ενημέρωσαν σχετικά τον Ιησού που τότε ήταν στη Γαλιλαία να τον επισκεφθεί.
Ο Κύριος όμως επίτηδες καθυστέρησε μέχρι που πέθανε ο Λάζαρος, οπότε είπε στους μαθητές του πάμε τώρα να τον ξυπνήσω.
Όταν έφθασε στη Βηθανία παρηγόρησε τις αδελφές του Λαζάρου που ήταν πεθαμένος τέσσερις μέρες και ζήτησε να δει το τάφο του.
Όταν έφθασε στο μνημείο, δάκρυσε και διέταξε να βγάλουν την ταφόπλακα. Τότε ύψωσε τα μάτια του στον ουρανό, ευχαρίστησε τον Θεό και Πατέρα και με μεγάλη φωνή είπε:
Λάζαρε, βγές έξω. Αμέσως βγήκε έξω τυλιγμένος με τα σάβανα ο τετραήμερος νεκρός μπροστά στο πλήθος που παρακολουθούσε και ο Ιησούς ζήτησε να του λύσουν τα σάβανα και να πάει σπίτι του.
