Ο ΝΟΥΣ ΟΙ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΓΝΩΣΗ

 

 

Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΠΑΛΑΜΑ

 

Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς στην ομιλία του   για τα Εισόδια της Θεοτόκου, μας λεει ότι :

Ο άνθρωπος έχει σώμα, αισθήσεις, και 

ψυχή που ζωοποιεί το συνημμένο σώμα.

 

Η ψυχή του διαθετει πέντε δυνάμεις :

Νουν, φαντασία, δόξα, διάνοια και αίσθηση.

 

Ο νους και η αίσθηση είναι θα λέγαμε οι ακραίες ενέργειες της ψυχής. Μεταξύ του νου και της αισθήσεως υπάρχουν τρεις ενέργειες :

Φαντασία, Δόξα και Διάνοια.

 

Η φαντασία έχει την αρχή της στην αίσθηση και ενεργεί όταν απουσιάζουν τα αισθητά πράγματα.

 

Η δόξα προέρχεται από την φαντασία.

 

Η διάνοια είναι η ενέργεια πού ολοκληρώνει την δόξα, δηλαδή την γνώμη πού σχηματίσαμε από αυτά πού φέρνουν οι αισθήσεις μέσα μας.

 

Αυτό σημαίνει ότι βλέπουμε ένα αντικείμενο, αμέσως το φανταζόμαστε, έπειτα αποκτούμε μία γνώμη γι' αυτό, το επεξεργάζεται η διάνοια και έτσι παράγεται η ανθρώπινη γνώση.  

 

Ο νους στην φυσική του κατάσταση είναι αυτοτελής ουσία . Είναι ενεργητική από μόνη της και δεν υπάρχει κανένα σωματικό όργανο με αναφορα στον  νου. 

Ομως στην πτωτική του κατάσταση συνδέεται με τις άλλες δυνάμεις της ψυχής.

 

Είναι φανερό ότι ή ανάλυση πού γίνεται από τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά δείχνει έναν άνθρωπο πού γνώρισε την εσωτερική λειτουργία της ψυχής, με την νήψη και την προσευχή.

 

Αφού κάνει αυτή την ανάλυση των λειτουργιών της ψυχής, στην συνέχεια γράφει ότι ή Παναγία στα Άγια των Αγίων κατάλαβε ότι οι τέσσερεις δυνάμεις της ψυχής, δηλαδή η αίσθηση,η φαντασία,η δόξα και η διάνοια συνδέονται στενά μεταξύ τους.

Από την αίσθηση όλες οι πληροφορίες από τον αισθητό κόσμο περνούν διαδοχικά από την φαντασία στην δόξα και καταλήγουν στην διάνοια.

Ο νους, όμως, στην φυσική του κατάσταση, είναι ανεξάρτητος από την αίσθηση, την φαντασία, την δόξα και την διάνοια.

Εννοείται ότι στην φυσική του κατάσταση, ο νους, είναι η μόνη δύναμη της ψυχής που δεν έχει καμία σχέση και εξάρτηση από τις αισθήσεις του σώματος.

 

Από το βιβλίο Η ΑΓΙΑ ΓΝΩΣΗ της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου σελ. 534-535

Απόσπασμα από το θέμα

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΟΝΑΧΙΚΗΣ ΖΩΗΣ  

Του Μητροπολίτη Ναυπάκτου σε σύναξη της αδελφότητος της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου