Οἱ ρασοφόροι μοναχοί στήν παράδοση καί τήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας

Αναφερει μεταξυ των αλλων ο Μητροπολιτης Ναυπακτου στην εισηγηση του  στην Ιεραρχια της Εκκλησιας της 7/10/2025 :

Τί εἶναι τό πρωτεῦον, 

ἡ ἀπόφαση ἑνός ἀνθρώπου νά ἀφιερωθῆ στόν Θεό καί νά γίνη μοναχός 

ἤ ἡ περιουσία του; 

Ἄν ἰσχύη τό δεύτερο τότε αὐτό 

εἶναι ἐκκοσμίκευση τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ.

Ὅμως, τό σπουδαῖο εἶναι ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γιά τόν μοναχισμό καί ἡ ἀφιέρωση κάποιου στόν Θεό, καί αὐτήν τήν ἀφιέρωση ὁ Ἡγούμενος καί ἡ Ἡγουμένη πρέπει νά ἀναπτύξουν, τά δέ περιουσιακά του στοιχεῖα εἶναι τό ἔλασσον ἤ τό μηδαμινό. 

Ἡ διαφορετική ἀντιμετώπιση εἶναι ἀλλοίωση τοῦ μοναχισμοῦ. 

Καί ἐν πάσῃ περιπτώσει τά Δικαστήρια θά πρέπει νά ἔχουν ὡς βάση τίς ἀποφάσεις τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας γιά τά κανονικά καί ἐκκλησιαστικά ζητήματα. 

Σέ ὅλα τά θέματα τοῦ ἀνθρωπίνου βίου ὑπάρχουν διαβαθμίσεις καί στάδια-βαθμοί, ὅπως τό βλέπουμε καί στήν ἀνθρώπινη γνώση καί σπουδή. Ὅλοι περνοῦν ἀπό τό Νηπιαγωγεῖο, τήν Στοιχειώδη, τήν Μέση καί τήν Ἀνώτατη Ἐκπαίδευση μέ τίς ἐπί μέρους διαβαθμίσεις, μέ ἐξετάσεις, βαθμούς, ἀπολυτήρια. Καί σέ ὅλες τίς διαβαθμίσεις οἱ διερχόμενοι ἀπό αὐτές λέγονται μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές, προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί, ἐρευνητές, διδακτορικοί κλπ.

Ἡ διαβάθμιση αὐτή παρατηρεῖται καί στήν χριστιανική ζωή, ὅπως προβλέπεται ἀπό τούς ἱερούς Κανόνες καί τήν ὅλη παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ἤτοι εἶναι 

οἱ κατηχούμενοι, οἱ φωτιζόμενοι, οἱ πιστοί. 

Αὐτό φαίνεται εὐδιάκριτα στό ἔργο τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἱεροσολύμων μέ τίτλο «Κατηχήσεις», καί φυσικά στήν λειτουργική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μέχρι σήμερα. 

Εἶναι χαρακτηριστικός ὁ Ζ΄ Κανόνας τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου πού ἀναφέρεται στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο δεχόμαστε στήν Ἐκκλησία τούς εἰδωλολάτρες: 

«Καί τήν πρώτην ἡμέραν ποιοῦμεν αὐτούς Χριστιανούς, τήν δέ δευτέραν κατηχουμένους∙ εἶτα τῇ τρίτῃ ἐξομολογοῦμεν αὐτούς, μετά τοῦ ἐμφυσᾶν τρίτον εἰς τό πρόσωπον, καί εἰς τά ὦτα καί οὕτω κατηχοῦμεν αὐτούς χρονίζειν εἰς τήν Ἐκκλησίαν, καί ἀκροᾶσθαι τῶν γραφῶν, καί τότε αὐτούς βαπτίζειν». 

Τό σημαντικό εἶναι ὅτι τήν πρώτη ἡμέρα πού ἐγγράφονται, γιά νά ἀρχίση ἡ κατήχηση, λέγονται Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι θά ὁλοκληρωθοῦν διαδοχικά μέχρι τό βάπτισμα.

Ἀκόμη, αὐτό φαίνεται ἔκδηλα στούς Κανόνες τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, πού ἀναφέρονται στίς πτώσεις τῶν πιστῶν Χριστιανῶν, καί ἀνάλογα μέ τήν μετάνοια διακρίνονται σέ στάδια μετανοούντων, ἤτοι 

«προσκλαίοντες», «ἀκροώμενοι», «ὑποπίπτοντες», «συνιστάμενοι», «κοινωνοῦντες». 

Ἡ ἴδια διαβάθμιση παρατηρεῖται στήν Ἱερωσύνη, ἀφοῦ πρῶτα γίνεται ἡ χειροτονία τοῦ Διακόνου, μετά ἡ χειροτονία τοῦ Πρεσβυτέρου καί ἀκολούθως ἡ χειροτονία σέ Ἐπίσκοπο καί Μητροπολίτη. 

Παρά τό ὅτι ὁ Διάκονος δέν εἶναι Ἱερεύς καί δέν τελεῖ τά ἱερά Μυστήρια, ἁπλῶς βοηθᾶ τόν Ἱερέα καί τόν Ἐπίσκοπο, ἐν τούτοις εἶναι καί λέγεται Κληρικός, ὄχι κατώτερος Κληρικός, ἀλλά ἀνήκει στόν λεγόμενο ἀνώτερο Κλῆρο, ἐνῶ κατώτεροι Κληρικοί εἶναι οἱ ἀναγνῶστες, οἱ ψάλτες, οἱ θυρωροί κ.ἄ.

Αὐτό ἰσχύει καί γιά τούς μοναχούς, πού εἶναι οἱ δόκιμοι, γιά νά ἐπιλέξουν ἤ ὄχι τήν μοναχική ζωή, οἱ ρασοφόροι μοναχοί, οἱ μικρόσχημοι μοναχοί, ἔστω καί ἄν ἡ εἰσαγωγή τους ἔγινε μεταγενέστερα, καί οἱ μεγαλόσχημοι μοναχοί. 

Δέν πρόκειται γιά τρεῖς τυπικές διαβαθμίσεις, ἀλλά γιά οὐσιαστικές πνευματικές ἀναβάσεις. 

Οἱ βαθμοί στήν μοναχική ζωή συνδέονται μέ τήν πνευματική πρόοδο τῶν μοναχῶν, ὡς πρός τήν ἀφιέρωση, τήν ἀγάπη στόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους, τήν μεταμόρφωση τῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς, ὥστε ἀπό τό παρά φύσιν νά πορευθοῦν στό κατά φύσιν καί ὑπέρ φύσιν. 

Πρόκειται γιά μιά πορεία γιά τήν μετατροπή τοῦ γνωμικοῦ θελήματος σέ φυσικό θέλημα, ὅπως ἦταν πρό τῆς πτώσεως τῶν Πρωτοπλάστων.

Ἡ διαχρονική πείρα τῶν πεπειραμένων περί τά θεῖα Πατέρων, πού ἀσχολοῦνται μέ τήν καθοδήγηση τῶν μοναχῶν, γνωρίζουν πολύ καλά ὅτι δέν εἶναι δυνατόν κάποιος νέος στήν ἡλικία δόκιμος νά γίνη κατ’ εὐθείαν μεγαλόσχημος μοναχός, ὅταν δέν ἔχη ἀκόμη θεραπευθῆ ὁ ἐσωτερικός του κόσμος καί ἐξάπτονται ὅλα τά πάθη. 

Δηλαδή, δέν εἶναι δυνατόν ἕνας μαθητής τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου νά ἐνταχθῆ κατ’ εὐθείαν στούς φοιτητές τοῦ Πανεπιστημίου, μάλιστα σέ νέα ἡλικία, παρακάμπτοντας τά ἐνδιάμεσα στάδια ἡλικίας, γνώσεως καί παιδείας.

Αὐτή ἡ πρακτική διασώζεται σέ ὅλα τά Μοναστήρια, ὄχι μόνον τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀλλά καί τῆς Πατριαρχικῆς Μονῆς τῆς Πάτμου, πού ὅλοι εἶναι ρασοφόροι μοναχοί, σπάνια μεγαλόσχημοι, καί τῶν Ἱερῶν Μονῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Διαβαστε ολοκληρη την εισηγηση του Μητροπολιτη Ναυπακτου 

Εδω:

https://parembasis.gr/index.php/el/menu-gegonota/8471-2025-10-07?fbclid=IwY2xjawNSIylleHRuA2FlbQIxMAABHm5MsrV7wTTxdywg0juzJnRCVN0iJE2x-NFDa9V4xDF1DwXRTghhJaV4K-wz_aem_p0qpQoHnjLi_oOtuk4D0ew