ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΙΔΕΑΣ

 

 

Η ανάγκη δημιουργίας μιας νέας  «ΜεγάληςἸδέας»,ὡς ἀναζωπύρωση τοῦ οἰκουμενικοῦ Ἑλληνισμοῦ συνδυασμένου μέ τήν Ὀρθοδοξία.

 

 

Δεν μπορεῖ κανείς να εἶναι πολιτικός, ἄνθρωπος καί Χριστιανός, ἄν δεν ἀγαπᾶ τήν ἱστορία ἤ ἄν βρίσκεται ἔξω ἀπ αὐτήν.

Ὁ π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, ὁ μεγάλος αὐτός θεολόγος, ἔγραφε:

Ἡ θεολογική συνείδηση πρέπει να γίνη ἱστορική.

Μόνον ἄν εἶναι ἱστορική μπορεῖ ἴσως να γίνη καθολική. 

Ἀδιαφορία για την ἱστορία ὁδηγεῖ πάντα σε μιαν αἱρετική ξηρότητα, σε μια δογματιστική διάθεση.

Ἡ ἱστορική εὐαισθησία εἶναι ἀπαραίτητη για τόν θεολόγο, εἶναι ὁ ἀναγκαῖος ὅρος για να εἶναι κανείς μέσα στην Ἐκκλησία. 

Ὁποιοσδήποτε εἶναι ἀναίσθητος προς την ἱστορία δύσκολα θα εἶναι καλός Χριστιανός Δηλαδή, δε ζοῦμε φανταστικά και ἰδεαλιστικά στην Ἐκκλησία.

 

Ο Γιώργος Καραμπελιᾶς στο βιβλίο του μέ τίτλο 

1909-1922,Ἐπανάσταση και Ἀντεπανάσταση στην Ἑλλάδα, 

Δοκίμιο ἱστορικῆς αὐτογνωσίας Διέκρινε  τόν ἑλλαδικό ἑλληνισμό ἀπό τόν οἰκουμενικό ἑλληνισμό και ὅτι τό 1922 γεννηθήκαμε « ἑλλαδικοί » μέ τόν μεγάλο ἀκρωτηριασμό τοῦ ἑλληνισμοῦ, και εἶναι ἀνάγκη να ἐγκύψουμε στή μελέτη τῆς μεγάλης ἱστορικῆς ἀπόπειρας για την ἀνασύσταση –mutatis moutandis- τοῦ ὑστερο-βυζαντινοῦ ἑλληνικοῦ Κράτους, δηλαδή τῆς

Μεγάλης Ἰδέας.

Καί θέτει δύο ἐρωτήματα πού διατρέχουν ὅλο τό βιβλίο: 

Ἦταν ἄραγε ἐφικτή ἡ ὑλοποίησή της

τῆς Μεγάλης Ἰδέας;

Ἐξακολουθεῖ να ἔχει κάποιο νόημα σήμερα;.

Ἁπλῶς στα ἐρωτήματα αὐτά ἔχω μιάν ἀπάντηση, ἀφοῦ ὁ ὑπότιτλος τοῦ βιβλίου εἶναι

«δοκίμιο ἱστορικῆς αὐτογνωσίας»,

ὅτι καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τῆς Φραγκοκρατίας καί Τουρκοκρατίας ἦταν ἀναμμένη 

ἡ Μεγάλη Ἰδέα τῆς Χριστιανικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, 

ὅπωςτήν βλέπω στήν Κωνσταντινούπολη , ἀκόμη τήν συνάντησα στήν Μέση Ἀνατολή, κυρίως στόν Λίβανο, ὅπου δίδαξα γιά τρία χρόνια στό Πανεπιστήμιο τοῦ Λιβάνου, κατά τήν διάρκεια τοῦ ἐμφυλίου πολέμου, ὅπως την συναντῶ στην Εὐρώπη και την Ἀμερική, ὅπου καλοῦμε νά διδάξω.

Με τις ἐθνικές ἰδέες τοῦ Διαφωτισμοῦ, πού ἐκφράσθηκαν ἀπό ἄλλα αἴτια, ἄρχισε να τρεμοσβήνη αὐτή ἡ Μεγάλη Ἰδέα, ἀφοῦ, κατά τήνἝλλη Σκοπετέα, τό 1830 συγκροτήθηκε το πρῶτο Ἑλληνικό Κράτος με τρεῖς προϋποθέσεις,

πρῶτον να προσανατολισθῆ στην ἀρχαία Ἑλλάδα, 

δεύτερον να ἀποκοπῆ ἀπό το Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο και 

τρίτον να προσαρτηθῆ προς τήν Εὐρώπη. 

Βεβαίως, δοξάζω τόν Θεό για την Ἑλληνική Ἐπανάσταση και τήν συγκρότηση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, ἔστω κι ἄν προδόθηκε το ὅραμα τοῦ Ρήγα Φερραίου και τοῦ Ἱωάννου Καποδίστρια, ἀλλά ἡ ἀναπτυχθεῖσα Μεγάλη Ἰδέα τοῦ 1843 εἶχε ἀλλάξει νόημα, ἐκφραζόταν ἐθνικιστικά ὡς προσάρτηση τῶν ἐδαφῶν ἐκτός Ἑλλάδος στήν δυτικοποιημένη Ἑλλάδα.

Αὐτή ἡ διαφοροποιηθεῖσα Μεγάλη Ἰδέα συρρίκνωσε τον οἰκουμενικό Ἑλληνισμό στον ἑλλαδισμό, πού εἶναι μιά καταστροφή.

Ὅμως, οἱ Ρωμηοί ἀπό τήν Μικρά Ἀσία ἔφεραν στην Ἑλλάδα ἕναν οἰκουμενικό Ἑλληνισμό, ὡς ἀντίδοτο στην ἀποσύνθεση τοῦ δυτικοποιημένου Ἑλληνισμοῦ, και ἔκαναν μιά νέα οἰκουμενική γονιμοποίηση μέσα στο Ἑλληνικό Κράτος.

Εἶναι χαρακτηριστικό τό βιβλίο τῆς Renée Hirschon μέ τίτλο 

«Κληρονόμοι τῆς Μικρασιατικῆς Καταστροφῆς», 

ἐκδ. Μορφωτικό Ἵδρυμα Ἐθνικῆς Τραπέζης.

 Ἡ νοσταλγία τῆς «πατρίδος», ὅπως ἔλεγαν οἱ πρόσφυγες, ἔφερε ἤ ἀναζωογόνησε τήν μνήμη τῆς Ρωμηοσύνης, τοῦ ἐθνικοῦ μας ποιητή Κωστῆ Παλαμᾶ, πού ἔγραφε ὅτι λεγόμαστε 

«Ἕλληνες, για νά ρίχνουμε στάχτη στά μάτια τοῦ κόσμου∙ πραγματικά, Ρωμιοί» και τῆς 

«πονεμένης Ρωμηοσύνης» 

τοῦ Φώτη Κόντογλου.

Ἔτσι σήμερα, ἔχοντας ὡς βάση το Ἑλληνικό Κράτος, πρέπει να ἀναπτυχθῆ μιαν ἄλλη πολιτιστική «Μεγάλη Ἰδέα», ὡς ἀναζωπύρωση τοῦ οἰκουμενικοῦ Ἑλληνισμοῦ συνδυασμένου με την Ὀρθοδοξία, πού πρέπει να ἀναζητηθῆ σε ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς γῆς, την ὁποία μεγάλη πολιτιστική Ἰδέα δέν πρέπει νά βλέπουμε μόνο προς Ἀνατολάς, ἀλλά και πρός Δυσμάς, στούς Ἕλληνες-Ρωμηούς τῆς Κάτω Ἰταλίας και τῆς Σικελίας, τῆς Μεγάλης Ἑλλάδος, τούς ἐκρωμαϊσθέντες Κέλτες τῆς Εὐρώπης, ἀλλά και τῆς Βρετανίας.

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι οἱ Κέλτες τῆς Βρετανίας, οἱ Οὐαλοί, ἦταν Ὀρθόδοξοι Ρωμαῖοι πού τελοῦσαν τήν θεία Λειτουργία στην Ἑλληνική γλώσσα, και Βρετόνοι Ἐπίσκοποι συμμετεῖχαν στις Ὀρθόδοξες Συνόδους, ὅπως στήν Σύνοδο τῆς Σαρδικῆς (Σόφιας Βουλγαρίας) τό 343, πού ὑποστήριξαν τόν Μέγα Ἀθανάσιο και ἦταν ἐναντίον τοῦ Ἀρείου, τούς μνημονεύει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος.

Πρέπει, ἑπομένως, να τά σκεφτόμαστε αὐτά, ὄχι για νά τούς προσαρτήσουμε ὅλους αὐτούς ἐδαφικά στην Ἑλλάδα, ἀλλά για να ζοῦμε ἐμεῖς και να ἀναπνέουμε οἰκουμενικά.

 

Μέρος από την εισήγηση του Μητροπολίτου Ναυπάκτου  στην παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ Γιώργου Καραμπελιᾶ μέ τίτλο:

«1909-1922, Ἐπανάσταση και Ἀντεπανάσταση στην Ἑλλάδα, Δοκίμιο ἱστορικῆς αὐτογνωσίας που έγινε στο Ἀγρίνιο την Κυριακή στις 7 Μαΐου 2023