ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΟ

 

Στή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γίνεται συνεχῶς λόγος γιά ἄνθρωπο καί ὄχι γιά ἀνθρώπινο πρόσωπο.

Ὁ Θεός δημιούργησε ἄνθρωπο, 

ἄρσεν καί θῆλυ, καί ὄχι 

ἀνθρώπινο πρόσωπο. 

Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ μέ τήν ἐνανθρώπησή Του προσέλαβε ἀνθρώπινη φύση καί ὄχι 

ἀνθρώπινο πρόσωπο, καί κάθε φύση ἔχει τήν δική της θέληση καί γι’ αὐτό δέν συνδέεται ἡ θέληση μέ τό πρόσωπο.

Κατά τήν Ὀρθόδοξη διδασκαλία ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα. 

Ἡ ψυχή ὑπάρχει ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς συλλήψεως, γι’ αὐτό στήν Ἐκκλησία ἑορτάζουμε αὐτά τά γεγονότα, 

ὡς Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου, 

ὡς σύλληψη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἀπό τήν μητέρα της, 

ὡς σύλληψη τοῦ Τιμίου Προδρόμου.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, χρησιμοποιώντας χωρία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καταθέτει τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν συνύπαρξη ψυχῆς καί σώματος ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς δημιουργίας.

Γράφει ὅτι, ἀφοῦ ὁ Θεός δημιούργησε τήν νοητήν οὐσίαν, δηλαδή τούς ἀγγέλους, καί τήν αἰσθητήν οὐσίαν, δηλαδή τόν οὐρανό καί τήν γῆ καί ὅσα βρίσκονται σέ αὐτήν, στήν συνέχεια ἔπρεπε ἐξ ἀμφοτέρων μίξιν γενέσθω, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι 

οἷον τε σύνδεσμος τῆς ὁρατῆς καί ἀοράτου φύσεως 

(Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1976, σελ. 148-150).

Ἔτσι, ὁ Θεός δημιούργησε τόν ἄνθρωπο 

ἐξ ὁρατῆς καί ἀοράτου φύσεως 

κατ’ εἰκόνα τε καί ὁμοίωσιν, 

ἀφοῦ ἔπλασε τό σῶμα καί ἔδωσε λογική καί νοερή ψυχή μέ τήν πνοή Του, ὅπερ δή θείαν εἰκόνα φαμέν. Ἐπίσης, ἅμα δέ τό σῶμα καί ἡ ψυχή πέπλασται, δηλαδή δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα τό σῶμα καί ἡ ψυχή οὐ τό μέν πρῶτον, τό δέ ὕστερον 

(Ἔνθ. ἀν. σελ. 150).

Ἔγινε ταυτόχρονη δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου καί ταυτοχρόνως ἡ ἑνότητα ψυχῆς καί σώματος κατά τήν σύλληψη.

Ἀκόμη, ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι 

λογική καί νοερά, ἀσχημάτιστος, ὀργανικῷ κεχρημένη σώματι καί τούτῳ ζωῆς αὐξήσεώς τε καί αἰσθήσεως καί γεννήσεως παρεκτική (Ἔνθ. ἀν. σελ. 152), 

δηλαδή ἡ ψυχή χρησιμοποιεῖ τό σῶμα ὡς ὄργανο καί παρέχει σέ αὐτό ζωή καί αὔξηση καί αἴσθηση καί γέννηση.

Ἐπίσης, γράφει ὅτι οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς διαιροῦνται σέ λογικό καί ἄλογο. 

Τό ἄλογο μέρος τῆς ψυχῆς χωρίζεται σέ δύο μέρη, τό ἕνα δέν ὑπακούει στόν λόγο καί αὐτό εἶναι τό ζωτικό, πού καλεῖται σφυγμικό, τό σπερματικό, δηλαδή τό γεννητικό, καί τό φυτικό πού λέγεται καί θρεπτικό, ὅπως καί τό αὐξητικό πού πλάθει τά σώματα. 

Αὐτά δέν κυριαρχοῦνται ἀπό τόν λόγο, ἀλλά ἀπό τήν φύση. 

Αὐτό δέ πού ὑπακούει καί πείθεται στόν λόγο διαιρεῖται σέ ἐπιθυμία καί θυμό (Ἔνθ. ἀν. σελ. 156).

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ ψυχή πού εἶναι συνδεδεμένη μέ τό σῶμα, διευθύνει τό σῶμα, τά ὄργανα τοῦ σώματος, καί δίνει ζωή, καί αὔξηση σέ αὐτό, καθώς, ἐπίσης ὅταν συγκροτηθοῦν, τότε καί οἱ λογικές δυνάμεις ἐνεργοῦν μέσα ἀπό αὐτά. 

Ἡ ψυχή βρίσκεται στό πρῶτο κύτταρο πού γονιμοποιεῖται, μέ τήν ζωτική καί αὐξητική δύναμή της, αὐξάνει τό σῶμα καί τό τελειοποιεῖ, ὥστε ὅταν ἀπαρτηθοῦν τά κατάλληλα ὄργανα νά ἐκφρασθῆ καί τό λογικό μέρος τῆς ψυχῆς.

Ἑπομένως, διερωτῶμαι: 

Γιατί, ἐνῶ ὑπάρχει τέτοια σαφέστατη δογματική διδασκαλία περί ἀνθρώπου, οἱ σύγχρονοι θεολόγοι δέν παραμένουν σταθεροί στήν βιβλική ἔννοια τοῦ ἀνθρώπου, καί πελαγοδρομοῦν μέ καινοφανεῖς ὅρους 

ἀνθρώπινο πρόσωπο, ἱερότητα τοῦ προσώπου, ἀξιοπρέπεια τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς

Ἄς λένε ὅ,τι θέλουν οἱ σύγχρονοι φιλόσοφοι, ψυχολόγοι, βιολόγοι καί κοινωνιολόγοι γιά τό πότε ὁ ἄνθρωπος γίνεται πρόσωπο. 

Ἐμεῖς πρέπει νά παραμείνουμε στήν θεολογική ἀλήθεια τοῦ ἀνθρώπου καί ὅτι ὁ ἄνθρωπος ὑφίσταται ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς συλλήψεώς του, ἀπό τότε ὑφίσταται ἡ ψυχή, ἡ ὁποία θά ἐκδηλώση τίς ἐνέργειές της ἀνάλογα μέ τήν αὔξηση τῆς ἡλικίας τοῦ ἀνθρώπου. 

Δέν χρειάζεται νά ἐμπλακοῦμε στήν προβληματική τῶν δυτικῶν θεολόγων καί στοχαστῶν 

περί προσώπου, ἀνθρωπίνου προσώπου καί ὀντολογίας τοῦ προσώπου, 

μέ τήν προβληματική τῆς αὐτοσυνειδησίας, τῆς αὐτογνωσίας, τῆς ἱκανότητας τῆς ἐπικοινωνίας, τῆς πραγματοποίησης τῶν ἀτομικῶν του δικαιωμάτων, τῆς συνείδησης γιά τό πότε εἶναι πιθανό πρόσωπο καί πότε εἶναι ἐνεργές πρόσωπο , ἀνατρέποντας τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία γιά τόν ἄνθρωπο, πού εἶναι κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση Θεοῦ, ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς συλλήψεώς του.

Μπορειτε να ανατρεξετε σ ολοκληρο το κειμενο του Μητροπολιτη Ναυπακτου

 Ἄνθρωπος καί «ἀνθρώπινο πρόσωπο»

 στην Πηγη

https://parembasis.gr/index.php/el/menu-gegonota/7831-2023-09-04?